ازدواج موقت یا همان صیغه به این معناست که مرد و زنی که با یکدیگر ازدواج می کنند تنها تا زمانی که زمان عقدشان تمام نشده، با یکدیگر زن و شوهرند. مثلا چنانچه برای 5 روز با هم ازدواج کرده باشند، پس از این 5 روز دیگر با هم محرم نیستند.
در ازدواج موقت (صیغه) رضایت مرد و زن و مشخص شدن مهریه و خوانده شدن عقد و مدت لازم است. چنانچه دختری باکره باشد، طبق نظر بیشتر مراجع، بایستی از پدرش رضایت داشته باشد.
افرای که قصد دارند صیغه انجام بدهند بایستی پیش از هر کاری، نکات حقوقی صیغه را بدانند و با آثار حقوقی آن آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند در صورت بروز مشکل، از حق خود دفاع نمایند. ما در مقاله ی زیر به بررسیبرخی نکات حقوقی ازدواج موقت و آثار آن می پردازیم.
چند نکته حقوقی در رابطه با ازدواج موقت
هدف از ازدواج موقت، تشکیل خانواده نیست. ازدواج موقت تنها برای رفع نیازهای جنسی دو طرف است. بنابر این اگر فردی قصد داشته باشد که خانواده تشکیل بدهد باید ازدواج دائم کند. ما در این مبحث به بعضی از نکات حقوقی ازدواج موقت و آثار آن می پردازیم. بعضی از این نکات حقوقی عبارتند از:
- چنانچه صیغه در شناسنامه یا دفتر ثبت ازدواج ثبت نشده باشد، اثبات آن به سختی انجام می گیرد.
- سن قانونی ازدواج موقت برای دختران 13 سالگی می باشد.
- بعضی فقها برای ازدواج موقت، اجازه ی پدر را واجب می دانند ولی بعضی دیگر لازم نمی دانند. بنابر این بایستی طبق فتوای مرجع تقلید خود عمل نمایید.
- صیغه برای زمان مشخصی جاری می شود. بنابر این با اتمام زمان آن، صیغه فسخ خواهد شد و دیگر به طلاق نیازی ندارد. اما اگر مدت زمان ازدواج موقت طولانی باشد ( به عنوان مثال 99 ساله) برای جدایی بایستی طلاق صورت بگیرد.
- در ازدواج موقت یا همان صیغه، جدایی با تمام شدن زمان ازدواج موقت است، یا این که مرد بایستی زمان باقی مانده را ببخشد.
- برای تمدید ازدواج موقت یا بایستی زمان ازدواج قبلی به اتمام رسیده باشد یا بایستی مدت زمان باقی مانده از عقد به وسیله ی شوهر بخشیده گردد.
- در صورت شرط ضمن عقد یا باردار شدن زن، مرد باید ازدواج موقت را در شناسنامه یا دفاتر ازدواج ثبت نماید.
- چنانچه ازدواج موقتی ثبت شده باشد و از آن ازدواج فرزندی حاصل گردد، حقوق این فرزند همانند حقوق فرزند حاصل از ازدواج دائم است.
- چنانچه ازدواج موقت به صورت درست انجام شده باشد، ثبت نکردن آن جرم محسوب نشده و مجازاتی نیز به دنبال نخواهد داشت.
ثبت ازدواج موقت
در رابطه با ازدواج موقت و آثار آن باید گفت: طبق قانون، زوج بایستی ازدواج، طلاق، رجوع از طلاق و فسخ نکاح را ثبت نماید. این در حالی است که برای ازدواج موقت الزامی برای این کار وجود ندارد. زمانی که ازدواج موقت با صیغه ی صحیح ( عربی یا فارسی) با قید مهریه و مدت جاری گردد، نیازی به ثبت کردن آن وجود ندارد.
البته این قانون تا زمانی است که زن باردار نشده باشد. در صورتی که زن از این ازدواج باردار گردد، قانونگذار به منظور محفوظ ماندن حقوق فرزند و مادر، زوج را موظف به ثبت این ازدواج نموده است تا فرزند بتواند حقوق خود را در آینده پیگیری نماید.
همچنین زمانی که مرد یا زن در ضمن عقد، شرط بر ثبت آن نمایند، در این صورت نیز ثبت آن ضروری است.
آیا در ازدواج موقت نفقه بر عهده ی مرد است؟
یکی از نکات حقوقی در رابطه با صیغه و آثار آن بحث نفقه است. باید گفت در ازدواج موقت، مرد اجباری برای پرداخت نفقه ندارد. در ازدواج موقت تکلیفی برای پرداخت مهریه وجود ندارد، حتی اگر جزء شروط ضمن عقد نیز بیان شده باشد.
در صورتی که پرداخت نفقه جزء شروط ضمن عقد مطرح شده باشد، تنها می تواند به عنوان یک تعهد و تکلیف قابل پیگیری و مطالبه باشد. گفتنی است حتی در این حالت، چنانچه مرد از پرداخت نفقه امتناع ورزد، امکان تعقیب کیفری برایش وجود ندارد.
این در حالی است که در ازدواج دائم مرد ملزم به پرداخت نفقه بوده و در صورتی که آن را پرداخت ننماید، برای وی مجازات کیفری منظور می شود.
چند نکته در رابطه با مهریه در ازدواج موقت
چند نکته در رابطه با مهریه ی ازدواج موقت وجود دارد. این نکات عبارتند از:
- عدم وجود مهریه باعث بطلان ازدواج موقت می گردد.
- در صیغه، حق مهریه برای زن محفوظ می ماند. این در حالی است که ارث و نفقه تنها در صورتی به زن تعلق می گیرد که شرط ضمن عقد شده باشد.
- در مورد صیغه و آثار آن می توان گفت: زن در ازدواج موقت، مالک مهریه ی خود خواهد بود و با فوت کردن زن، اتمام مدت عقد، بذل زمان عقد و عدم نزدیکی شوهر، مهریه از وی ساقط نخواهد شد.
- در صیغه می توان بیشتر از 110 سکه را مهر نمود. این میزان مهریه هیچ مانعی نداشته و قابل وصول است.
- در خصوص صیغه و آثار آن باید گفت: در ازدواج موقت، چنانچه مرد قبل از نزدیکی و مجامعت تمام زمان باقی مانده را ببخشد، بایستی به زن نصف مهریه را پرداخت نماید.
- در صیغه چنانچه مرد با زن، تا آخر زمان تعیین شده نزدیکی نکند؛ زن می تواند همه ی مهریه اش را از مرد مطالبه نماید.
- چنانچه صیغه در یکی از دفاتر ازدواج ثبت شده باشد، به وسیله ی اجرای اسناد ثبت اسناد، به راحتی می توان نسبت به مطالبه ی مهریه اقدام کرد. در این مواقع مطالبه ی مهریه هیچ تفاوتی با مطالبه ی مهریه ازدواج دائم ندارد.
راه اثبات نمودن مهریه در زمانی که سند وجود نداشته باشد
یکی از نکات حقوقی در رابطه با ازدواج موقت و آثار آن این است که ممکن است طرفین بعد از ازدواج موقت تمایلی به ثبت کردن آن به دائم نداشته باشند.
در صیغه، مشکل مطالبه ی مهریه زمانی بوجود می آید که طرفین تنها به خواندن صیغه ی محرمیت اکتفا کرده و آن را ثبت نکرده باشند. خانواده هایی که در هنگام نامزدی صیغه ی محرمیت می خوانند، باید بدانند که ممکن است طرفین یا یکی از آن ها پس از اتمام زمان عقد تمایلی به ثبت کردن ازدواج موقت به دائم نباشند.
با توجه به این که هیچ اجباری برای این کار وجود ندارد، چنانچه مهریه ی ناچیزی نیز تعیین شده باشد مرد با پرداخت آن خود را از دین خارج خواهد نمود.
اما اگر مهریه ی زیادی تعیین شده باشد و دختر آن را طلب نماید، راه اثبات آن تنها از طریق شهادت دو زن و یک مرد یا شهادت دو مرد است. البته در اثبات مهریه در عقد موقت مهم ترین مدرک، اقرار طرفین است.
برای دریافت مهریه باید به کجا مراجعه نماییم؟
در بحث مطالبه ی مهریه در صیغه باید گفت: چنانچه سند رسمی ازدواج وجود داشته باشد، برای مطالبه ی آن باید به اداره ی رسمی اجرای ثبت رفت. در این مواقع ابتدا درخواست صدور اجراییه اجرا خواهد شد. سپس این اجراییه به شوهر ابلاغ خواهد گشت. چنانچه شوهر در زمان مقرری که در اجراییه آمده، اقدام به پرداخت مهریه ننماید، امکان توقیف اموال و ممنوع الخروج کردن وی از طریق اداره ی رسمی اجرای ثبت وجود دارد.
در بقیه موارد، با داشتن مدارک اثباتی، چنانچه مبلغ مهریه تا 20 میلیون تومان باشد، بایستی برای مطالبه ی آن دادخواستی را به مرکز شورای حل اختلاف ارائه دهند.
چنانچه مبلغ مهریه در ازدواج موقت بیشتر از 20 میلیون تومان باشد، برای مطالبه ی مهریه باید به وسیله ی دادگاه خانواده اقدام نمود.