هبه نامه های رسمی یک مزیت خاص دارند که انواع دیگر آن ندارند و آن این است که در این هبه نامه ها، امکان تردید و انکار وجود ندارد. یعنی هیچ کدام از طرفین نمی توانند مدعی این شوند که در اصالت و صحت سند مردد هستند. ما در مقاله ی زیر به بررسی این موضوع که هبه چیست؟چه چیزهایی لازمه ی آن است؟ می پردازیم.
مقررات
در مورد این موضوع که هبه چیست؟ باید گفت: طبق ماده ی 795 از قانون، هبه به معنی دادن و بخشیدن چیزی به کسی به صورت بلا عوض است. در اصطلاح حقوقی هم هبه عقدی می باشد که به واسطه ی آن، واهب چیزی را که مالکش است بدون عوض و رایگان به دیگری بدهد. به هبه نحله و عطیه نیز می گویند.
در رابطه با این موضوع که هبه چیست؟ باید گفت: در عقد هبه، سه طرف متهب، واهب و عین موهوبه وجود دارد. متهب فردی است که مالی به ملکیتش در می آید. واهب فردی است که مال خود را تملیک می نماید. عین موهوبه نیز مالی می باشد که مورد هبه قرار گرفته است.
مطابق قانون، این عقد منعقد نمی گردد، مگر با قبول فرد متهب و قبض وی. بنابر این تا زمانی که متهب مال مزبور را دریافت نکرده باشد، این عقد منعقد نشده و رجوع نیز موضوعیت نمی یابد. واهب نیز می تواند مال را هر وقت که بخواهد پس بگیرد.
رجوع از هبه به چه صورت است؟
در رابطه با این سوال که هبه چیست و رجوع از آن چگونه است؟ باید گفت: رجوع در هبه هم می تواند به صورت گفتاری صورت بگیرد و هم به صورت رفتاری. رجوع در رفتار مثل این است که واهب مال را از دست متهب بگیرد. رجوع در گفتار نیز به این صورت است که واهب بگوید من از هبه ی خود برگشتم.
بنابراین شاید فردی برای همیشه نتواند مالک مالی بشود که به عنوان هدیه گرفته است. همچنین بد نیست بدانید که بعد از فوت فردی که هدیه را گرفته یا فردی که هدیه را داده، رجوع از هبه تحت هیچ شرایطی امکان پذیر نیست.
چنانچه عقد هبه منعقد شده و عین موهوبه نیز قبض شده باشد، واهب در حالتی می تواند از این عقد رجوع نماید و مال را پس بگیرد که شرط های زیر محقق شده باشد:
- عین موهوبه وجود داشته باشد. یعنی این که مال از بین نرفته باشد. چرا که در این حالت امکان رجوعی وجود ندارد.
- حق رجوع فرد واهب از بین نرفته باشد.
در مورد شرط دوم، واهب در 4 حالت، حق رجوع ندارد. این 4 حالت عبارتند از:
- چنانچه متهب، مادر، پدر یا فرزند واهب بوده باشد.
- چنانچه متهب در مقابل هبه ای که دریافت نموده است، مالی را به واهب داده یا برایش کاری را انجام داده باشد. مثلا واهب شرط کرده باشد که در مقابل هبه ای که انجام داده، 2 سال از خانه اش مراقبت نموده و آن را تمیز نماید.
- چنانچه متهب، مال را به فرد دیگری منتقل نموده باشد. مثل این که مال هبه را به دیگری فروخته باشد.
- چنانچه مال موهوبه تغییر کرده باشد. مثل این که مال هبه شمش طلایی بوده که به گردنبند طلا تبدیل شده است.
مزیت هبه نامه های رسمی به عادی
هبه نامه های رسمی یک مزیت خاص دارند و آن این است که در این نوع هبه نامه ها امکان تردید و انکار وجود نداشته و هیچ کدام از طرفین اعم از خوانده و خواهان نمی توانند مدعی گردند که در اصالت و صحت سند تردید دارند. چرا که از لحاظ قانونی این ادعا پذیرفتنی نیست.
این در حالی است که در هبه نامه های عادی یا غیر رسمی، چنانچه هر یک از طرفین تردیدی بوجود آورند، دادگاه موظف است که سند را بدون فوت وقت رسیدگی نموده و پس از دقت فراوان برای اعتبار آن حکم صادر نماید.
سیر قانونی رجوع از هبه
واهب، بایستی برای پس گیری مال موهوبه به دادگاه حقوقی مراجعه و دادخواستی ارائه نماید. در دادخواست، اطلاعاتی از خواهان یا آغاز کننده ی دعوا خواسته شده است. این اطلاعات شامل مشخصات و همچنین محل اقامت واهب و همچنین شامل مشخصات و محل اقامت متهب و ذکر خواسته که همان رجوع از هبه است و همچنین استرداد مال موهوبه می باشد.
همچنین لازم است که واهب، هزینه ی دادرسی نیز پرداخت نماید. در دعوای رجوع هزینه ی دادرسی با توجه به مال موهوبه محاسبه شده و دریافت می گردد. به این شکل در ازای 1 میلیون اول، یک و نیم درصد و در ازای مازاد آن دو درصد به عنوان هزینه ی دادرسی محاسبه شده و دریافت خواهد گردید.
بعد از این، کار دادگاه آغاز شده و پرونده جریان می یابد. در دادگاه دو حالت وجو دارد:
- اول این که هبه ثبت گشته و دارای سندی رسمی است. در این مواقع واهب بی آنکه لازم باشد که هبه اش را ثبت نماید، درخواست رجوع خویش را طرح می نماید.
- حالت دیگر به این صورت است که هبه ثبت نشده باشد. در این حالت نیز واهب بایستی، عقد هبه اش را ثابت، سپس اعلام نماید که می خواهد از هبه رجوع کرده و مال خود را پس بگیرد.
در هر صورت، واهب موظف است که ثابت نماید شرایط رجوع فراهم است و او از این حق برخوردار است.