بیت کوین یک ارز دیجیتال است که به شکل الکترونیکی توزیع شده و استفاده می گردد. هیچ نهاد یا شخصی شبکه ی ارز دیجیتالی را کنترل نمی کند. بیت کوین نمی تواند بدون برنامه ریزی چاپ بشود، به همین علت تعدادش محدود می باشد. تنها 21 میلیون بیت کوین برای همیشه می تواند تولید گردد. ما در مقاله ی زیر به بررسی بیت کوین و آثار حقوقی آن می پردازیم.
بیت کوین از با ارزش ترین و پرکاربردترین پول های مجازی است
بیت کوین از واقعیتهای عصر جدید بوده که در کنار تهدیدها، فرصت ها و مخاطراتی که برای اقتصاد کشور به دنبال داشته، از با ارزش ترین و پرکاربردترین پول های مجازی است. بیت کوین یک نوع پول بی پشتوانه به حساب آمده و وسیله ای برای ذخیره ی ارزش یا نقل و انتقال پول با ماهیتی غیر متمرکز است.
بیت کوین به سرعت در فضاهای مجازی منتشر شده و به کاربرانش این اجازه را می دهد که بدون واسطه همه ی مراحل پردازش، انتشار و معامله را انجام دهند.
استقبال از ارز دیجیتال باعث شده که مجالس قانون گذاری، مراکز پژوهشی، بانک های مرکزی و مراکز فقهی بسیاری از کشورها به بررسی ابعاد آن و استفاده از آن در اقتصاد را در دستور کار خود قرار دهند که البته ایران نیز از این امر مستثنی نیست.
طبق گفته ی صاحب نظران این امر، بیت کوین می تواند کارکردهایی را که پول های سنتی و پول های الکترونیکی در اقتصاد به عهده دارند را در دنیای واقعی ایفا نماید. تا جایی که به نظر می رسد، این پول با اصول اسلامی و قوانین شریعت نیز مغایرت ندارد. پس به عنوان ارز دیجیتالی پذیرفته شده با چالش ها و مشکلاتی مواجه است که بایستی با نظارت دقیق و وضع قوانینی مناسب، به وسیله ای قابل اتکاء در مبادلات تبدیل گردد.
آیا در ایران بیت کوین قانونی است؟
هنوز در ایران، بیت کوین به صورت رسمی قانونی نشده است، اما استفاده از آن نیز جرم به حساب نمی آید. کلا خرید، فروش و همچنین نگهداری ارز دیجیتال توسط مردم جرم به حساب نمی آید ولی در حوزه ی پرداخت های کلان کشور و در مقیاس وسیع، فعلا مجوزی صادر نشده است.
در مورد بیت کوین و آثار حقوقی آن باید گفت: طبق ماده ی 2 از قانون مجازات های عمومی، هیچ کاری را نمی توان جرم به حساب آورد مگر این که به واسطه ی قانون برای آن اقدامات تربیتی یا تامینی یا مجازات تعیین شده باشد. پس به علت عدم مجازات برای خرید، فروش و نگهداری آن نمی توان این افعال را جرم دانست.
البته نیروی انتظامی نیز در قبال کلاهبرداریهای ارز دیجیتال، مسئولیت و اختیاراتی دارد. قانون هم می تواند تا جایی که امکان داشته باشد، پیگیریهای لازم را در قبال کلاهبرداریهای حوزه ی ارز دیجیتال انجام بدهد. چنانچه در فضای ارز دیجیتال، هک، کلاهبرداری و یا بدعهدی انجام بگیرد، فرد می تواند شکایتی رسمی ارائه داده و دادگاه نیز مسئول رسیدگی به آن خواهد بود.
آیا خرید و فروش ارز دیجیتال جرم به حساب می آید؟
در خصوص ارز دیجیتال و آثار حقوقی آن باید گفت: طبق اطلاعیه ی بانک مرکزی ایران در دی ماه سال 96، هر گونه استفاده، خرید و فروش ارزهای دیجیتال در موسسات مالی، بانک ها و صرافی هایی که از بانک مرکزی مجوز دارند، رسما ممنوع اعلام گردید. البته در گذشته نیز این ممنوعیت وجود داشت ولی بخشنامه ای رسمی برای آن صادر نشده بود. در حقیقت در عمل صرافی ها و بانک هایی که تحت نظر بانک مرکزی بودند، به طور رسمی منع شدند.
بعد از صدور این حکم، معاون فناوری های بانک مرکزی در رابطه با ممنوعیت خرید، فروش بیت کوین اعلام داشت، در هیچ زمانی، هیچ سیاستی نهایی نیست و این سیاست برای یک بازه ی زمانی مشخص در نظر گرفته شده است.
رئیس بانک مرکزی ایران نیز در پاسخ به این سوال که آیا ایران در حال بررسی بیت کوین به عنوان وسیله ی محاسباتی متقابل است؟ گفت: هنوز نمی توان در رابطه با این فضا با قطعیت سخن گفت.
این در حالی است که بانک مرکزی به علت آن که کلاهبرداری و پولشویی عنوان می شد، دستور به مسدود سازی سایت های خرید، فروش بیت کوین را صادر نمود. هم اکنون هیچ گونه مجوزی برای تاسیس صرافی و یا سایت خرید، فروش بیت کوین به وسیله ی بانک مرکزی صادر نگردیده و همه ی مراکز فعلی و سایت ها به طور غیر رسمی کار می کنند.
اطلاعیه ی بانک مرکزی در خصوص خرید، فروش بیت کوین
در رابطه با ارز دیجیتال و آثار حقوقی آن می توان گفت: بانک مرکزی در خصوص خرید، فروش بیت کوین و یا هر نوع ارز دیجیتال دیگری اعلام داشت، در ایران، استخراج آن قانونی است، اما بایستی برای انجامش از وزارت صمت مجوز دریافت شود. بنابراین در ایران، استخراج آن بدون مجوز ممنوع اعلام شده است.
در ایران، استخراج بیت کوین، قانونی بوده و صنعت به حساب می آید. اما برای این کار بایستی مجوزهای لازمه را از وزارت صمت دریافت نمود، در غیر این حالت، اداره ی برق می تواند با قطع برق، جلوی فعالیت را بگیرد. همچنین نیروی انتظامی نیز حق انجام اقدامات قضایی و ضبط دستگاه ها را دارد.