اجرای حکم در دادگاه موضوعی است که امروز قصد بررسی آن را داریم.
در دادگاه اجرای حکم مراحل متعددی داشته که بایستی حتما این مراحل به طور کامل سپری بشود. هنگامی که یک اختلافی ایجاد می شود، مرحله ی اول شروع شده و تا موقعی که در دادگاه ثبت شده و به نظام قضایی فرستاده می شود، بایستی مراحل متعددی طی بشود. ما در مقاله ی زیر به بررسی این سوال که اجرای حکم در دادگاه شامل چه مراحلی می باشد؟ می پردازیم.
ابتدا باید دادخواست ثبت بشود
در رابطه با این سوال که اجرای حکم در دادگاه شامل چه مراحلی می باشد؟ باید گفت: بایستی در ابتدا دادخواست ثبت گردد. هنگامی که امیدی برای حل مسالمت آمیز مسئله وجود نداشته باشد، بایستی در دادگاه طرح دعوا مطرح بشود که بخشی از این زمان به تنظیم دادخواست پرداخته شده تا در دادگاه ثبت گردد.
مرحله بعدی رسیدگی و سپس صدور حکم است. مرحله سوم نیز اجرای احکام است. معمولا فردی که حکم بر علیه وی صادر شده، با میل حکم را اجرا نمی کند. در این مواقع فرد شاکی با مراجعه به دادگاه برای اجرای حکم اقدام می نماید.
حکم لازم الاجرا به چه حکمی می گویند؟
به حکمی که بایستی اجرا بشود، حکم لازم الاجرا می گویند. این حکم شامل موارد زیر می شود:
- احکامی که در دعاوی، از سوی مراجع دادگستری صادر می شود.
- احکامی که از سوی مقامات غیر دادگستری صادر می شود ولی اجرای آن توسط دادگستری می باشد.
- احکامی که در حد مقررات و خارج از دادگستری صادر می شوند.
- هنگامی که رای صادر شد، حکم به صورت خود به خودی اجرا نمی شود، بلکه باید فردی که حکم به نفع او صادر شده پس از اجرای آرا، درخواست صدور اجرائیه نماید.
طبق ماده 5 از قانون مدنی، صدور اجرائیه توسط دادگاه نخستین است.
مراحل صدور اجرائیه
در حالت کلی برای صدور اجرائیه، بایستی مراحلی طی بشود. این مراحل عبارتند از:
- ابلاغ حکم
- تقاضای صدور اجرائیه
- قطعی شدن حکم
گفتنی است که تمامی این مراحل، برای رای داور نیز بایستی سپری گردد.
ترتیب اجرائیه به چه صورت است؟
همان طور که در بالا نیز به آن اشاره کردیم، صدور اجرائیه توسط دادگاه صادر کننده ی حکم است که در بخش اجرای احکام آن اجرا می گردد. مدیر دفتر پس از دریافت اجرائیه، آن را همراه با گزارش لازم به دادگاه تقدیم می نماید. سپس رییس دادگاه، دستور به صدور اجراییه می نماید.
مدیر دفتر دادگاه، اجرائیه را روی برگه هایی به نام برگه ی اجرائیه تنظیم می نماید که این اولین قدم بابت صدور اجرائیه است. گفتنی است اجرائیه در 2 نسخه تهیه می شود. یک نسخه ی آن در پرونده گذاشته می شود. نسخه ی دیگر آن در زمان ابلاغ به فرد محکوم علیه فرستاده می شود.
ابلاغ اجرائیه چگونه است؟
مرحله بعدی ابلاغ اجرائیه است. اجراییه به محلی گفته می شود که در پرونده ی دادرسی، برگه ها به آنجا ابلاغ شده است. دادورز کار اجرا را برعهده دارد. نام دادورز در زیر اجرائیه آورده شده است. بعد از طی این مراحل و تمام شدن مهلت اجرای اختیاری، عملیات اجرایی آغاز می گردد.
نقش فردی که به نفع او حکم صدر شده، راهنمایی دادورز است. چنین فردی حق دخالت در وظایف دادورز را ندارد.
اجرای احکام مالی و غیر مالی
چنانچه حکم برای اموال منقول و غیر منقول باشد، امکان تسلیم مال به شخصی که حکم به نفع او صدر شده، وجود دارد. دادورز مال را عینا گرفته و به وی می دهد. به این طریق مسئله پایان می یابد.
اجرای حکم در موارد غیر مالی دشوار بوده و می تواند طبق حکم متفاوت باشد. مثلا اگر در زمان تخلیه ملکی، ملک در تصرف فردی به غیر از شخص محکوم علیه باشد، بدون در نظر داشتن متصرف، دادورز می تواند آن را تخلیه نماید.
بنابر این در جواب این سوال که اجرای احکام در دادگاه شامل چه مراحلی می باشد باید گفت: برای این که حکمی اجرا گردد، بایستی تقاضای صدور اجرائیه نمود. سپس اجرائیه بایستی ابلاغ گردد. بعد فرد تا 10 روز مهلت دارد که با رضایت و اراده ی خودش، رای را اجرا نماید. در غیر این حالت، حکم توسط دادورزی اجرا می گردد.