تمکین به معنای الزام است. هنگامی که صیغه ی عقد بین مرد و زن جاری می شود، هر یک از طرفین موظفند که تکالیف شرعی و قانونی را در روابطشان رعایت نمایند. تمکین یکی از این تکالیف است.
هنگامی که مرد و زن به عقد یکدیگر در می آیند، قانون و شرع آن ها را مکلف می سازد که مجموعه ای از کارها و وظایف را در قبال همدیگر انجام دهند. قانون مدنی از این وظایف با نام تمکین استفاده کرده است.
ما در مقاله ی زیر به بررسی این موضوع که عدم تمکین چیست و چه پیامدهایی را به دنبال دارد می پردازیم.
تمکین چیست؟
معمولا واژه ی تمکین را برای زنان استفاده می کنند. یعنی این که زن بایستی یکسری وظایف را در مقابل شوهرش انجام داده و حقوقش را رعایت نماید. اما محدود نمودن تمکین تنها درباره ی زنان صادق نیست. چون که مردان هم در برابر همسران خود وظایفی دارند و موظفند که آن ها را رعایت نمایند.
طبق قانون، دو نوع تمکین داریم. این دو نوع عبارتند از:
- تمکین خاص: یعنی این که زن موظف است که نیازهای زناشویی را برآورده نماید. به عبارت دیگر زن باید نیازهای غریزی شوهرش را برآورده کند.
تمکین عام: تمکین عام نیز به این معناست که زن بایستی در زندگی حضور داشته و در همه ی امور زندگی از شوهرش اطاعت نماید.
گفتنی است که زن تنها در حالتی می تواند از شوهرش تمکین نکند که تمکین برایش ضرر داشته باشد. همچنینمرد زمانی می تواند درخواست تمکین بدهد که زن خانه را بدون هیچ گونه عذر موجهی ترک نموده و حاضر به برگشت نباشد.
زنان کدام یک از خواسته های شوهر را می توانند تمکین نکنند؟
طبق قانون، وظیفه ی زن تامین نیازهای مشروع جنسی است که البته زن می تواند در رابطه با برخی خواسته های جنسی مرد که ناشی از انحرافات جنسی است عدم تمکین را پیش بگیرد. برخی از این انحرافات جنسی عبارتند از:
- چنانچه شوهر درخواست داشته باشد که فرد دیگری اعم از مرد یا زن در رابطه ی جنسی آن ها حضور داشته باشد.
- چنانچه شوهر درخواست رابطه ی جنسی مقعدی داشته باشد و زن راضی نباشد.
- در صورتی که خواسته های مرد ناشی از اختلالات روانی مانند سادیسم جنسی و امثالهم باشد.
- در صورتی که شوهر درخواست داشته باشد که زن با شخص دیگری اعم از زن یا مرد رابطه ی جنسی داشته باشد.
- درصورتی که شوهر درخواست داشته باشد که زن با فردی غیر از شوهر خود صحبت های محرک جنسی داشته باشد. حال می تواند این صحبت ها از طریق پیامک، تلفن، چت، گفتگوی مستقیم و یا هر مسیر ارتباطی دیگری باشد.
- در صورتی که رابطه ی جنسی، آسیب جسمانی را برای زن به دنبال داشته باشد.
نفقه چیست؟
نفقه یعنی برآوردن تمام نیازهای متناسب و متعارف زن مثل البسه، مسکن، اثاث منزل، غذا، هزینه های بهداشتی و درمانی و خدمتکار در صورت احتیاج یا عادت به واسطه ی مریضی یا نقص عضو.در عقد دایم نفقه ی زن بر عهده ی شوهر است.
در صورتی که مرد از دادن نفقه ی زنی که تمکین می نماید خودداری نماید، به حبس محکوم خواهد شد. زن در صورت استنکاف مرد از دادن نفقه، می تواند به دادگاه مراجعه نماید. در این حالت، دادگاه نیز میزان نفقه را تعیین و شوهر را محکوم خواهد کرد. البته اگر زن را خانه را ترک نموده و تمکین ننماید، نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد.
حق حبس چیست؟
طبق قانون، تا زمانی که مرد مهریه ی زنش را به طور کامل پرداخت نکرده باشد، زن می تواند از تمکین شوهرش خودداری نماید. البته این عدم تمکین باعث سلب نفقه نمی شود.گفتنی است زنی که از قانون حق حبس استفاده می نماید، تنها می تواند از تمکین خاص خاص خودداری نماید و در صورت سرپیچی در بقیه ی امور حق نفقه ندارد.
در رابطه با مهریه نیز لازم است که بدانید که نصف آن پیش از دخول به وی تعلق می گیرد و چنانچه دخولی انجام شده باشد مرد بایستی تمام مهریه را پرداخت نماید.
نتیجه ی عدم تمکین
برخی از نتایج عدم تمکین عبارتند از:
- مرد می تواند از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد نماید.
- در نتیجه ی عدم تمکین به زن نفقه ای تعلق نمی گیرد.
- مرد می تواند درخواست طلاق بدهد و این یکی از نتایج عدم تمکین است.
گفتنی است که در همه ی موارد بالا شوهر بایستی ابتدا به اثبات عدم تمکین همسرش بپردازد. روند اجرایی آن نیز به این صورت است که ابتدا مرد درخواست تمکین خود را به دادگاه می دهد. حال اگر دادگاه خانواده همسر را به تمکین کردن محکوم کند، مرد می تواند به واسطه ی این حکم، برای دعاوی دیگری چون طلاق، کسب اجازه برای ازدواج مجدد و مواردی از این قبیل سود جوید.
در این گونه مواقع اگر مرد بخواهد همسرش را طلاق دهد باید مهریه ی او را بپردازد. البته سایر حقوق مثل نصف اموال مرد، نفقه و .. به وی تعلق نمی گیرد.
عدم تمکین زن باعث می شود که به وی حکم زن ناشزه اطلاق گردد. در حقیقت ناشزه به زن ناسازگاری گفته می شود که بدون هیچ گونه عذری شوهرش را تمکین نکند. طبق قانون به چنین زنی نفقه تعلق نمی گیرد.
زن در چه شرایطی اجازه ی عدم تمکین را دارد؟
طبق قانون، زن در شرایطی اجازه ی عدم تمکین را دارد. این شرایط عبارتند از:
- هنگامی که مرد خانه ی مناسب و مستقلی را مطابق شان زن تدارک ندیده باشد. در این گونه مواقع زن می تواند خانه ی شوهر را ترک کند.
- مورد دیگر حالتی است که زن در خانه ی شوهرش احساس خوف، ضرر مالی یا شرافتی داشته باشد. در این گونه مواقع نیز زن می تواند خانه ی شوهر را ترک کرده و تا هنگامی که شوهر خانه ی مناسبی را برایش تدارک ندیده بر نگردد.
- چنانچه پس از عقد، مرد به بیماری مقاربتی مبتلا گردد و نزدیکی با وی باعث انتقال بیماری به زن گردد؛ زن می تواند از نزدیکی خودداری کند. طبق قانون نفقه ی چنین زنی محفوظ بوده و مرد باید نفقه ی چنین زنی را بپردازد.
- خارج شدن از منزل، زمانی که درمانی ضرورت داشته باشد. در این گونه مواقع نیز زن می تواند از منزل خارج شود.
- برای انجام واجبات دینی مثل ادای نماز واجب یا حج، زن می تواند از منزل بدون اجازه ی شوهرش خارج شود؛ در حالی که نفقه ی او بر عهده ی شوهرش خواهد بود.
- در صورتی که پزشک، نزدیکی را برای زن منع کرده باشد یا زمانی که زن در عادت ماهیانه باشد، وی اجازه ی عدم تمکین را دارد.
- طبق قانون، چنانچه حق تعیین مسکن به زن داده شود، زن می تواند از خانه ی مرد خارج شود. در این مواقع مرد باید در خانه ای که مورد تایید زنش است زندگی نماید. البته زن موظف است که به اطاعت در وظایف زوجتش بپردازد.
مرد چگونه می تواند ازعدم تمکین شکایت نماید؟
در رابطه با این موضوع که مرد چگونه باید از عدم تمکین زن شکایت نماید باید گفت که مرد ابتدا بایستی در جلسه ی اول محکمه ثابت نماید که همسرش بدون اذن او خانه را ترک کرده است. البته قبل از هر اقدامی بایستی آدرس دقیق محل سکونت زن به محکمه ارائه گردد تا برای زن یک اخطاریه مبنی بر حضور در دادگاه ارسال گردد. چنانچه نشانی دقیقی از محل سکونت زن ارائه نشده و اخطاریه طبق روال قانونی آن ارسال نگردد، تشکیل جلسه ی دادگاه منوط به صدور حکم نخواهد شد.
البته ابلاغ باید کاملا قانونی و واقعی باشد. منظور از ابلاغ قانونی این است کهفاصله ی ابلاغ تا زمان رسیدگی به شکایت نباید کمتر از پنج روز باشد. منظور از ابلاغ واقعی این است که باید ابلاغیه ی دادگاه به دست خوانده یا یک نفر از بستگان وی داده شود. یا این که ابلاغیه بر محل سکونت وی الصاق گردد.